“Sëmundjet nuk duhet të kthehen në katastrofa globale”, kështu është shprehur Bill Gates.

“The Times” sjell një analizë të zgjeruar lidhur duke u fokusuar tek pandemia e Covid , po jo vetëm.

Për dekada, bota u paralajmërua që të përgatitej për një pandemi, por vështirë se u realizua apo u kthye në një prioritet kryesor. Covid-19 goditi botën dhe parandalimi u kthye në axhendën më të rëndësishme globale.

Por ajo që po vihet re është se vëmendja e po largohet sërish nga pandemia.

Vite më parë, epidemiologu i shquar Dr Larry Brilliant bëri një deklaratë të paharrueshme: “Shpërthimet janë të pashmangshme, por pandemitë janë fakultative”.

Sëmundjet janë përhapur gjithmonë te njerëzit, por ato nuk duhet të kthehen në katastrofa globale. Pra, si munden qeveritë, shkencëtarët, kompanitë dhe individët të ndërtojnë një sistem që do të përmbajë shpërthimet e pashmangshme në mënyrë që ato të mos bëhen pandemi?

1-Çfarë mësimesh mund të nxjerrim nga Covid?

Investoni 1 miliard dollarë në vit në një “ekip global për parandalimin e pandemisë”. Një pandemi është si një zjarr që fillon në një ndërtesë dhe brenda javësh digjet në çdo vend të botës. Kështu, ne kemi nevojë për ekuivalentin e një departamenti zjarrfikës global, një grup ekspertësh, puna me kohë të plotë të të cilëve është të ndihmojnë botën për të parandaluar pandemitë. Ajo duhet të jetë përgjegjëse për të vëzhguar për shpërthime të mundshme, për të ngritur alarmin kur ato shfaqen, për të ndihmuar në frenimin e tyre, për krijimin e sistemeve të të dhënave për të ndarë numrat e rasteve dhe informacione të tjera, standardizimin e rekomandimeve dhe trajnimin e politikave, vlerësimin e aftësisë së botës për të nxjerrë mjete të reja shpejt. dhe organizimi i stërvitjeve për të kërkuar pika të dobëta në sistem.

2-Krijoni mundësinë që çdo shtet të zbulojë një shpërthim brenda shtatë ditëve

Njerëzit sëmuren gjatë gjithë kohës, por jo çdo sëmundje çon në një shpërthim. Detyra e vëzhgimit të rasteve që janë thjesht shqetësuese, duke i dalluar ato nga ato që mund të jenë katastrofike dhe të bie zilja e alarmit kur është e nevojshme  njihet si mbikëqyrja e sëmundjeve epidemike. Dhe siç e ka bërë të qartë Covid, bota mjerisht nuk investon në mbikëqyrjen e sëmundjeve. Pa një sistem më të fortë, ne nuk do të zbulojmë aq shpejt pandemitë e mundshme për t’i parandaluar ato.

Një hap është investimi në të gjithë elementët e një sistemi shëndetësor të fuqishëm që bëjnë të mundur zbulimin dhe raportimin e sëmundjeve si dhe trajtimin e tyre.  Nëse mjekët dhe epidemiologët nuk kanë mjetet dhe trajnimin që u nevojiten, ose nëse agjencia e tyre shëndetësore kombëtare është e dobët ose nuk ekziston, ne do të vazhdojmë të shohim shpërthim pas shpërthimi. Çdo komunitet në çdo vend duhet të jetë në gjendje të zbulojë një shpërthim në shtatë ditë ose më pak, ta raportojë atë dhe të fillojë hetimin brenda një dite tjetër dhe të zbatojë masat efektive të kontrollit brenda një jave tjetër.

Së fundi, ne duhet të investojmë në premtimin e modelimit kompjuterik. Më shumë të dhëna, të dhëna më të sakta dhe reagime të vazhdueshme për modelet e tyre do të na bëjnë të gjithëve më të sigurt.

3-Ndihmojini njerëzit të mbrohen menjëherë

Edhe nëse nuk jeni në gjendje të ndihmoni shkencëtarët për të gjetur një kurë ose një vaksinë, ju mund të zgjidhni të mbani një maskë, të qëndroni në shtëpi nëse ndiheni të sëmurë dhe të shtyni festat tuaja të mëdha.

Pas dy vitesh studimi të këtyre masave (të cilat përgjithësisht quhen NPI ose “ndërhyrje jo farmaceutike”) në botën reale, ne dimë shumë për efektivitetin e tyre, të paktën për Covid-in. Këto ndërhyrje janë ato që ne përdorim për të rrafshuar kurbën – domethënë, për të ngadalësuar transmetimin në mënyrë që spitalet të mos mbingarkohen me pacientë.  Masat si mbyllja e bizneseve dhe ndalimi i tubimeve të mëdha publike kanë një ndikim të madh në publik dhe zbatimi i tyre është një ndërmarrje masive. Por ne mund t’i bëjmë ato menjëherë dhe ne dimë t’i bëjmë ato më mirë se më parë.

4-Ne kemi nevojë për trajtime si dhe vaksina

Në shpërthimin e ardhshëm, edhe nëse bota është në gjendje të zhvillojë një vaksinë për një patogjen të ri në 100 ditë, do të duhet ende shumë kohë për t’i dhënë vaksinën shumicës së popullsisë. Nëse patogjeni është veçanërisht i transmetueshëm dhe vdekjeprurës, dhjetëra mijëra ose më shumë mund të vdesin pa një ilaç terapeutik. Mund të na duhen gjithashtu mënyra për të trajtuar efektet afatgjata të një patogjeni.

5-Zhvilloni vaksina më të mira dhe më të aksesueshme

Fakti që shkencëtarët ishin në gjendje të krijonin vaksina të shumta të suksesshme Covid është në vetvete i pazakontë në historinë e sëmundjes.

Fakti që ata e bënë atë në afërsisht një vit është mrekulli.

Për shkak se nuk mund të supozojmë se do të jemi kaq me fat herën tjetër dhe për shkak se ka mundësi fenomenale për të shpëtuar jetë, bota duhet të ndjekë një axhendë ambicioze për t’i bërë vaksinat edhe më të mira.

Një nga pengesat e mëdha në vaksinimin kundër Covid ka qenë nevoja për të dhënë doza të shumta dhe nevoja për t’i mbajtur ato të ftohta.

Ne duhet të gjejmë formulime të reja vaksinash që do t’ju japin të njëjtën mbrojtje me një injeksion siç merrni tani me dy dhe, duke pasur parasysh punën që tashmë është duke u zhvilluar, mendoj se ky është një objektiv afatmesëm i arritshëm. Dhe një vaksinë ideale do t’ju mbronte për gjithë jetën tuaj. Hulumtimi në sistemin imunitar duhet të na lejojë të kuptojmë se si të ofrojmë një mbrojtje të tillë afatgjatë.

6-Ne duhet të praktikojmë vazhdimisht që të jemi të përgatitur për një pandemi

Për sa kohë që kam mësuar për përgatitjen dhe parandalimin e pandemisë, jam habitur që nuk ka një seri të vazhdueshme ushtrimesh në shkallë të plotë të krijuar për të testuar aftësinë e botës për të zbuluar dhe për t’iu përgjigjur një shpërthimi.

Ka pasur shumë ushtrime tavoline dhe funksionale për shpërthimet e sëmundjeve, por ndoshta vetëm një pjesë e vogël e atyre në shkallë vendi, të dizajnuara për të simuluar një shpërthim gripi ose koronavirus.

Vietnami  ka kryer simulime të shpeshta në nivele të ndryshme kompleksiteti, ka ndërmarrë veprime për të rregulluar problemet që janë zbuluar dhe ka vendosur veten për t’iu përgjigjur veçanërisht mirë Covid-it.

Tani, megjithatë, ideja e një virusi që përhapet në të gjithë botën, duke vrarë miliona njerëz dhe duke shkaktuar triliona dollarë dëme, është shumë reale për të gjithë ne.

Për të parandaluar që Covid të ndodhë përsëri, ne duhet të praktikojmë ndalimin e hershëm të patogjenëve, të mësojmë se cilat pjesë të sistemit duhet të përmirësohen dhe të jemi të gatshëm të ndryshojmë edhe kur është e vështirë për ta bërë këtë.

 7-Vazhdoni të trajtoni sëmundjet infektive në vendet më të varfra

Shumë nga mjetet e përdorura kundër Covid i kanë rrënjët në përpjekjet për të luftuar sëmundje të tjera, përfshirë vendet me të ardhura të ulëta. Në fakt, pothuajse në çdo hap të përgjigjes ndaj Covid-it, ekziston një mjet ose sistem ose ekip thelbësor që ekziston vetëm sepse bota ka investuar në përmirësimin e shëndetit për të varfërit.

Për shembull, në fillim të pandemisë, shkencëtarët duhej të dinin se me çfarë kishin të bënin. Për ta zbuluar, ata iu drejtuan sekuencës gjenetike, teknologjisë që përshpejtoi zhvillimin e vaksinës (duke zbuluar shpejt kodin gjenetik të virusit Covid) dhe bëri të mundur zbulimin dhe monitorimin e varianteve ndërsa përhapeshin në mbarë botën.

Nuk është për t’u habitur që variantet e para të Covid u zbuluan diku tjetër përveç Shteteve të Bashkuara. SHBA ishte e ngadaltë për të mbledhur mostra të virusit dhe për t’i renditur ato; kapaciteti laboratorik për ta bërë këtë ekzistonte, thjesht nuk u përdor.

Disa vende në Afrikë – veçanërisht Afrika e Jugut dhe Nigeria – ishin më të përgatitura, pasi kishin shpenzuar vite duke ndërtuar një rrjet të fortë laboratorësh të sekuencës. Synimi fillestar ishte të ndihmonte me sëmundjet që prekin kontinentin në mënyrë disproporcionale, siç bën poliomieliti, por kur erdhi Covid, këta laboratorë ishin gati të rrotulloheshin; Laboratorët e Afrikës së Jugut ishin të parët që zbuluan variantin Beta të Covid, si dhe variantin pasues Omicron.

8-Çdo vend duhet të ketë një plan kombëtar për parandalimin e pandemisë

Pavarësisht se si lind shpërthimi tjetër i madh, çelësi është të kemi plane më të mira se ne sot dhe mjete që mund të vendosen shpejt.

Ajo që mungon në shumicën e vendeve është një plan konkret, një qasje kombëtare ndaj kërkimit që financon idetë më të mira shkencore. Duhet të jetë e qartë se kush po drejton axhendën e lidhur me pandeminë, të monitorojë progresin në atë axhendë, të testojë idetë, të zbatojë ato më të suksesshmet dhe të sigurohet që ato të kthehen në produkte që mund të prodhohen shpejt në vëllime masive.

Pa një plan të vendosur, kur të ndodhë shpërthimi tjetër i madh, veprimet e qeverive do të jenë reaktive dhe shumë vonë.

Ne do të duhet të përpiqemi të krijojmë një plan pasi pandemia tashmë po përhapet.  Gjatë dekadës së ardhshme, nëse qeveritë zgjerojnë investimet e tyre në kërkime dhe miratojnë politika të bazuara në prova, ne mund të zhvillojmë shumicën e mjeteve që na nevojiten për të parandaluar që një shpërthim të kthehet në një fatkeqësi.

Fakti që ne e kuptojmë tani kërcënimin si kurrë më parë duhet të frymëzojë botën për të ndërmarrë veprime, për të investuar miliarda tani në mënyrë që të mos humbasim miliona jetë dhe triliona dollarë në të ardhmen. Kjo është një mundësi për të mësuar nga gabimet tona dhe për të siguruar që askush nuk duhet të jetojë një fatkeqësi tjetër si Covid. (BalkanWeb)