Nën dritat e ashpra të një salle operacioni në kryeqytetin indian, Delhi, një grua qëndron e palëvizshme ndërsa kirurgët përgatiten t’i heqin fshikëzën e tëmthit.

– Advertisement –
Ajo është nën anestezi të përgjithshme: pa ndjenja, pa ndjenja dhe plotësisht e palëvizshme nga një përzierje ilaçesh që shkaktojnë gjumë të thellë, bllokojnë kujtesën, mpijnë dhimbjen dhe paralizojnë përkohësisht muskujt e saj.

Megjithatë, mes gumëzhimës së monitorëve dhe ritmit të qëndrueshëm të ekipit kirurgjikal, një rrjedhë e lehtë muzike flauti luan përmes kufjeve të vendosura mbi veshët e saj.

Edhe pse ilaçet ia heshtin pjesën më të madhe të trurit, rruga e saj dëgjimore mbetet pjesërisht aktive. Kur ajo zgjohet, ajo do ta rifitojë vetëdijen më shpejt dhe më qartë sepse i nevojiteshin doza më të ulëta të ilaçeve anestetike si propofoli dhe qetësuesit opioide të dhimbjes sesa pacientët që nuk dëgjonin muzikë.

Kjo, të paktën, është ajo që sugjeron një studim i ri i rishikuar nga kolegët nga Kolegji Mjekësor Maulana Azad i Delhit dhe Spitali Lok Nayak. Hulumtimi, i botuar në revistën Music and Medicine, ofron disa nga provat më të forta deri më tani se muzika e luajtur gjatë anestezisë së përgjithshme mund të zvogëlojë në mënyrë modeste, por domethënëse, nevojat për ilaçe dhe të përmirësojë shërimin.

Studimi përqendrohet te pacientët që i nënshtrohen kolecistektomisë laparoskopike, operacioni standard për heqjen e fshikëzës së tëmthit. Procedura është e shkurtër – zakonisht më pak se një orë – dhe kërkon një shërim veçanërisht të shpejtë dhe me mendje të kthjellët.

Për të kuptuar pse studiuesit iu drejtuan muzikës, ndihmon të deshifrohet praktika moderne e anestezisë.

“Qëllimi ynë është largimi i hershëm nga spitali pas operacionit”, thotë Dr. Farah Husain, specialiste e lartë në anestezi dhe terapiste e çertifikuar muzikore për studimin. “Pacientët duhet të zgjohen me mendje të kthjellët, vigjilentë dhe të orientuar, dhe idealisht pa dhimbje. Me një menaxhim më të mirë të dhimbjes, reagimi ndaj stresit zvogëlohet.”

Arritja e kësaj kërkon një përzierje të ekuilibruar me kujdes prej pesë ose gjashtë ilaçesh që së bashku e mbajnë pacientin në gjumë, bllokojnë dhimbjen, parandalojnë kujtimin e operacionit dhe relaksojnë muskujt. Në procedura si heqja laparoskopike e fshikëzës së tëmthit, anesteziologët shpesh e plotësojnë këtë regjim ilaçesh me “blloqe” rajonale – injeksione të udhëhequra nga ultratingujt që mpijnë nervat në murin e barkut.

“Anestezia e përgjithshme plus blloqet është norma”, thotë Dr. Tanvi Goel, hetues kryesor dhe ish-rezident i lartë i Kolegjit Mjekësor Maulana Azad. “Ne e kemi bërë këtë për dekada të tëra.”

Por trupi nuk e pranon lehtë ndërhyrjen kirurgjike. Edhe nën anestezi, ai reagon: rriten rrahjet e zemrës, rritet niveli i hormoneve, rritet presioni i gjakut. Zvogëlimi dhe menaxhimi i kësaj kaskade është një nga qëllimet qendrore të kujdesit kirurgjikal modern. Dr. Husain shpjegon se reagimi ndaj stresit mund të ngadalësojë shërimin dhe të përkeqësojë inflamacionin, duke theksuar pse menaxhimi i kujdesshëm është kaq i rëndësishëm.

Stresi fillon edhe para prerjes së parë, me intubimin – futjen e një tubi frymëmarrjeje në trake.

Për ta bërë këtë, anestezisti përdor një laringoskop për të ngritur gjuhën dhe indet e buta në bazën e fytit, për të marrë një pamje të qartë të kordave vokale dhe për ta drejtuar tubin në trake. Është një hap rutinë në anestezinë e përgjithshme që mban rrugët e frymëmarrjes të hapura dhe lejon kontroll të saktë të frymëmarrjes së pacientit ndërsa është pa ndjenja.

“Laringoskopia dhe intubacioni konsiderohen reagimi më stresues gjatë anestezisë së përgjithshme”, thotë Dr. Sonia Wadhawan, drejtoreshë-profesoreshë e anestezisë dhe kujdesit intensiv në Kolegjin Mjekësor Maulana Azad dhe mbikëqyrëse e studimit.

“Edhe pse pacienti është pa ndjenja dhe nuk do të kujtojë asgjë, trupi i tij ende reagon ndaj stresit me ndryshime në rrahjet e zemrës, presionin e gjakut dhe hormonet e stresit.”

Sigurisht, ilaçet kanë evoluar. Maskat e vjetra të eterit janë zhdukur. Në vend të tyre janë agjentët intravenozë – më i njohuri është propofoli, hipnotika që u bë famëkeqe nga vdekja e Michael Jackson, por që vlerësohej në sallat e operacionit për fillimin e shpejtë dhe rikuperimin e pastër. “Propofoli vepron brenda rreth 12 sekondave”, vëren Dr. Goel. “Ne e preferojmë atë për operacione të shkurtra si kolecistektomia laparoskopike sepse shmang ‘dehjen’ e shkaktuar nga gazrat e thithura.”

Ekipi i studiuesve donte të dinte nëse muzika mund të zvogëlonte sasinë e propofolit dhe fentanilit (një qetësues dhimbjesh opioid) që u nevojitej pacientëve. Më pak ilaçe do të thotë zgjim më i shpejtë, shenja jetësore më të qëndrueshme dhe efekte anësore më të reduktuara.

Kështu që ata hartuan një studim. Një studim pilot që përfshinte tetë pacientë çoi në një provë të plotë 11-mujore me 56 të rritur, të moshës afërsisht 20 deri në 45 vjeç, të caktuar rastësisht në dy grupe. Të gjithë morën të njëjtin regjim me pesë ilaçe: një ilaç që parandalon të përzierat dhe të vjellat, një qetësues, fentanil, propofol dhe një relaksues muskujsh. Të dy grupet mbanin kufje që anulojnë zhurmën – por vetëm njëri dëgjonte muzikë.

“Ne u kërkuam pacientëve të zgjidhnin nga dy pjesë instrumentale qetësuese – flaut i butë ose piano”, thotë Dr. Husain. “Mendja nënndërgjegjeshme ka ende zona që mbeten aktive. Edhe nëse muzika nuk kujtohet në mënyrë të qartë, vetëdija implicite mund të çojë në efekte të dobishme.” Rezultatet ishin mbresëlënëse.

Pacientët e ekspozuar ndaj muzikës kishin nevojë për doza më të ulëta të propofolit dhe fentanilit. Ata përjetuan një rikuperim më të lehtë, nivele më të ulëta të kortizolit ose hormoneve të stresit dhe një kontroll shumë më të mirë të presionit të gjakut gjatë operacionit. “Meqenëse aftësia për të dëgjuar mbetet e paprekur nën anestezi”, shkruajnë studiuesit, “muzika ende mund të formësojë gjendjen e brendshme të trurit.”

Me sa duket, muzika dukej se e qetësonte stuhinë e brendshme. “Rruga dëgjimore mbetet aktive edhe kur jeni pa ndjenja”, thotë Dr. Wadhawan. “Mund të mos e mbani mend muzikën, por truri e regjistron atë.”

Ideja se mendja pas velit të anestezisë nuk është krejtësisht e heshtur i ka intriguar prej kohësh shkencëtarët. Rastet e rralla të “ndërgjegjësimit intraoperativ” tregojnë pacientët që kujtojnë fragmente të bisedave në sallën e operacionit.

Nëse truri është i aftë të kapë dhe të kujtojë përvoja stresuese gjatë operacionit – edhe kur një pacient është pa ndjenja – atëherë ai mund të jetë gjithashtu në gjendje të regjistrojë përvoja pozitive ose ngushëlluese, si muzika, edhe pa kujtesë të vetëdijshme.

“Ne sapo kemi filluar të eksplorojmë se si mendja e pavetëdijshme reagon ndaj ndërhyrjeve jo-farmakologjike si muzika”, thotë Dr. Husain. “Është një mënyrë për të humanizuar sallën e operacionit.”

Terapia muzikore nuk është e re në mjekësi; ajo është përdorur prej kohësh në psikiatri, rehabilitimin pas goditjes në tru dhe kujdesin paliativ. Por hyrja e saj në botën intensivisht teknike dhe të drejtuar nga makinat e anestezisë shënon një ndryshim të qetë.

Nëse një ndërhyrje kaq e thjeshtë mund të zvogëlojë përdorimin e drogës dhe të përshpejtojë shërimin – qoftë edhe në mënyrë modeste – kjo mund të riformësojë mënyrën se si spitalet mendojnë për mirëqenien kirurgjikale.

Ndërsa ekipi hulumtues përgatit studimin e tij të radhës që eksploron qetësimin e ndihmuar nga muzika, duke u bazuar në gjetjet e mëparshme, një e vërtetë tashmë po përshkon të dhënat: edhe kur trupi është i qetë dhe mendja në gjumë, duket se disa nota të buta mund të ndihmojnë në fillimin e shërimit.